ၾလေႃႇရီႇတႃႇ ႁၢင်ႈႁႅၼ်းတႃႇ လူမ်းလႅင်ႉလူင် ႁႃႇရီႇၶဵၼ်း မီႇလ်တၼ်ႇ ဢၼ်ၸၢင်ႈယႃႉလူႉ
ဝၼ်းပုတ်ႉ၊ ဢွၵ်ႇထူဝ်ႇပႃႇ 9၊ 2024
ၸႄႈမိူင်းၾလေႃႇရီႇတႃႇ ပွတ်းၸၢၼ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇ မိူင်ဢမႄႇရိၵၢၼ်ႇၼၼ်ႉ မိူဝ်ႈဝၼ်းပုတ်ႉၼၼ်ႉ လႆႈႁၢင်ႈႁႅၼ်းဝႆႉ တႃႇတေ လူမ်းလႅင်ႉလူင် ႁႃႇရီႇၶဵၼ်း မီႇလ်တၼ်ႇ ၽတ်ႉၶဝ်ႈမႃး ၽွင်းမိူဝ်ႈ ၾူၼ်တူၵ်းႁၢဝ်ႈႁႅင်း၊ လူမ်းၽတ်ႉႁႅင်း လႄႈ လူမ်းလႅင်ႉလူင် ဢၼ်တေၸၢင်ႈ ႁဵတ်းႁႂ်ႈ ၵူၼ်းတၢႆၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
ၽူႈလၢမ်းၶၢတ်ႈၶဝ် လၢတ်ႈဝႃႈ တီႈၵၢင်လူမ်းလႅင်ႉၼၼ်ႉ တေတူၵ်းလူင်းၵႂႃႇ မိူဝ်ႈဝၢႆးဝၼ်း ဝၼ်းပုတ်ႉ ဢမ်ႇၼၼ် မိူဝ်ႈၸဝ်ႉဝၼ်းၽတ်း ၸွမ်းၽင်ႇပၢင်ႇလၢႆႇ ပွတ်းၵၢင်ဝၼ်းတူၵ်း ၸႄႈမိူင်း ၾလေႃႇရီႇတႃႇ ၼႆယဝ်ႉ။ ၼႃႈလိၼ်ၼၼ်ႉ ၶဝ်ႈပႃးဝႆႉ Tampa Bay ဢၼ်ပဵၼ်ဝဵင်းဢၼ်မီးၵူၼ်း 3.3 လၢၼ်ႉ ဢၼ်ဢမ်ႇလႆႈထုၵ်ႇလူမ်းလႅင်ႉလူင် ႁႃႇရီႇၶဵၼ်း ၽတ်ႉၶဝ်ႈမႃးၵမ်းသိုဝ်ႈ ၸဵမ်မိူဝ်ႈပီ 1921 ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
သုၼ်ၵၢင် လူမ်းလႅင်ႉလူင် ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ မိူင်းဢမႄႇရိၵၢၼ်ႇ လၢတ်ႈဝႃႈ “မီႇလ်တၼ်ႇၼႆႉ မီးတိုဝ်ႉတၢင်း တႃႇတေပဵၼ် လူမ်းလႅင်ႉလူင် ဢၼ်ယႃႉလူႉလႅဝ် လိူဝ်ပိူၼ်ႈ ၼႂ်းမၢႆတွင်း တႃႇ ပွတ်းၵၢင်ဝၼ်းတူၵ်း ၾလေႃႇရီႇတႃႇ” ၼႆယဝ်ႉ။
မီးလွင်ႈမႆႈၸႂ် ဢၼ်လမ်ႇလွင်ႈ ၵဵဝ်ႇလူၺ်ႈ လူမ်းလႅင်ႉလူင်ၼႆႉ ပဵၼ် ဢၼ်ၼမ်ႉၶိုၼ်ႈသုင်မႃး ပိူင်လူင်မၼ်း ယွၼ်ႉလူမ်းလႅင်ႉလူင် ဢၼ်ႁႅင်းယႂ်ႇ မိူဝ်ႈမၼ်း တဵၵ်းၶဝ်ႈမႃး တီႈၽင်ႇပၢင်ႇလၢႆႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ သုၼ်ၵၢင် လူမ်းလႅင်ႉလူင် လၢတ်ႈဝႃႈ တီႈဢၼ် မၢၵ်ႇတႃလူမ်းလႅင်ႉ မႃးထိုင် ၽင်ႇပၢင်ႇလၢႆႇၼၼ်ႉ ႁွၼ်ၼမ်ႉလူမ်းလႅင်ႉလူင် ၸၢင်ႈၶိုၼ်ႈထိုင် 3-4.5 မီႇတႃႇ ၼႆယဝ်ႉ။
ၶေႃႈပၼ်ၾၢင်ႉ ႁွၼ်ၼမ်ႉ လူမ်းလႅင်ႉလူင် တေၽတ်ႉၶဝ်ႈမႃး မိူဝ်ႈဝၼ်းပုတ်ႉၼၼ်ႉ လႆႈတႄႇယွၼ်ႈမႃး တီႈၽင်ႇပၢင်ႇလၢႆႇ ၽၢႆႇတူၵ်း ၵုၼ်ၾလေႃႇရီႇတႃႇ ဢၼ်မီးတၢင်းယၢဝ်း 500 ၵီႇလူဝ်ႇမီႇတႃႇၼၼ်ႉ ၸမ်ၸမ်တင်းမူတ်းယဝ်ႉ။
မိူဝ်ႈဝၼ်းၸၼ်လႄႈ ဝၼ်းဢႃးတိတ်ႉၼၼ်ႉ သဵၼ်ႈတၢင်း လႆႈသုၵ်ႉသၵ်ႉ ယွၼ်ႉၵူၼ်းမိူင်း လႆႈႁဵတ်းၸွမ်း ၶေႃႈၸီႉသင်ႇ ဢၼ်မၵ်းမၼ်ႈဝႆႉ လႄႈ ဢၼ်လူဝ်ႇလႆႈ ၶၢႆႉတီႈယူႇ တႃႇတေပၢႆႈဢွၵ်ႇ သဵၼ်ႈတၢင်း လူမ်းလႅင်ႉလူင်ၼၼ်ႉသေ ၵူၼ်းၸိူဝ်း လိူၵ်ႈသဵၼ်ႈတၢင်း တႃႇယူႇၼၼ်ႉ လႆႈႁၢင်ႈႁႅၼ်း တႃႇတေၶၢမ်ႇလႆႈ လူမ်းလႅင်ႉလူင်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
လူမ်းလႅင်ႉလူင်ၼႆႉ မိူဝ်ႈၸဝ်ႉဝၼ်းပုတ်ႉၼၼ်ႉ လူမ်းလႅင်ႉလူင် ဢၼ်ႁႅင်းမၼ်း ၽတ်ႉၶဝ်ႈလႆႈ မွၵ်ႈ 250 ၵီႇလူဝ်ႇမီႇတႃႇ ၼႂ်းၶၢဝ်းယၢမ်းၼိုင်ႈၸူဝ်ႈမူင်းၼၼ်ႉ ပဵၼ်လူမ်းလႅင်ႉလူင် ၸၼ်ႉ 4 ဢၼ်မီး ၸၼ်ႉ Saffir-Simpson 5 ၸၼ်ႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ လူမ်းလႅင်ႉလူင် ဢၼ်ႁႅင်းယႂ်ႇၸိူင်ႉၼႆၼႆႉ တေႁဵတ်းႁႂ်ႈ မီးလွင်ႈလူႉသုမ်း လႄႈ လွင်ႈႁိူၼ်းယေး လူႉလႅဝ် လႄႈ ၾႆးၾႃႉ တေမွတ်ႇၵႂႃႇ ၶၢဝ်းယၢဝ်းၼႆယဝ်ႉ။
သုၼ်ၵၢင် လူမ်းလႅင်ႉလူင် ၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ လၢတ်ႈဝႃႈ တီႈၸႄႈမိူင်း ၾလေႃႇရီႇတႃႇ ပွတ်းၵၢင် လႄႈ ပွတ်းႁွင်ႇၼၼ်ႉ ၾူၼ်တူၵ်း တေမီး 15-30 သႅၼ်ႇတီႇမီႇတႃႇသေ မၢင်တီႈ ၾူၼ်တေတူၵ်းၼမ်လိူဝ် ၼႆယဝ်ႉ။ လူမ်းလႅင်ႉလူင်ၼႆႉ တေၶၢမ်ႈ ၾလေႃႇရီႇတႃႇသေ တေသိုပ်ႇမီးႁႅင်း ႁႃႇရီႇၶဵၼ်း ယွၼ်ႉမၼ်းၶဝ်ႈမႃး ၼႂ်းပၢင်ႇလၢႆႇဢႅတ်ႉလႅၼ်းတိၵ်ႉ မိူဝ်ႈဝၼ်းၽတ်းၼၼ်ႉယူႇ။
“ၶၢႆႉတီႈယူႇ ယၢမ်းလဵဝ် ယၢမ်းလဵဝ် ယၢမ်းလဵဝ်” ၼႆ ၸွမ်ပွင်ၸိုင်ႈ ယူႇဢႅသ်ႉ ၵျူဝ်းပၢႆႇတႅၼ်ႇ လုၵ်ႉတီႈႁိူၼ်းၵႅဝ်ႈၶၢဝ် သေ ပၼ်တၢင်းႁၼ်ထိုင် ၵူၼ်းမိူင်းၾလေႃႇရီႇတႃႇ မိူဝ်ႈဝၼ်းဢႃးတိတ်ႉ ဝႆႉယဝ်ႉ။ ၸွမ်ပွင်ၸိုင်ႈ လႆႈယႃႉပႅတ်ႈ ၶၢဝ်းတၢင်း ဢၼ်တေၵႂႃႇ မိူင်းၵျႃႇမၼီႇ လႄႈ မိူင်းဢႅၼ်ႇၵူဝ်ႇလႃႇ ၼႂ်းဝူင်ႈၼႆႉ တႃႇတေယူႇဝႆႉ တီႈမိူင်းဢမႄႇရိၵၢၼ်ႇၼၼ်ႉသေ ပဵၼ်တႃႇတေတူၺ်းထိုင် လွင်ႈႁၢင်ႈႁႅၼ်း လႄႈ လွင်ႈတုမ်ႉတွပ်ႇ မီႇလ်တၼ်ႇ ၼႆ ႁိူၼ်းၵႅဝ်ႈၶၢဝ် လၢတ်ႈၼႄၼင်ႇၼႆ။
ၽူႈၵွၼ်းၸႄႈမိူင်း ၾလေႃႇရီႇတႃႇ ရူၼ်ႇတီႇသႅၼ်ႇတိတ်ႉ လၢတ်ႈမိူဝ်ႈဝၼ်းဢႃးတိတ်ႉၼၼ်ႉဝႃႈ မီႇလ်တၼ်ႇၼႆႉ တေပဵၼ် “ၽီႁၢႆႉလူင်” ၼႆယဝ်ႉ။ မၼ်းတိုၵ်းသူၼ်း ၵူၼ်းမိူင်းၾလေႃႇရီႇတႃႇ ႁႂ်ႈသႂ်ႇၸႂ် ၶၢဝ်ႇငၢဝ်း ၽူႈႁူႉလွင်ႈၾိင်ႈၾႃႉရႃႇသီႇၶဝ်သေ ႁႂ်ႈၸွမ်းပၵ်းပိူင် လွင်ႈၶၢႆႉတီႈယူႇ ၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈၼၼ်ႉ ၼႆယဝ်ႉ။
ၽူႈၵွၼ်းၸႄႈမိူင်း လၢတ်ႈဝႃႈ ၸႄႈမိူင်းၾလေႃႇရီႇတႃႇ တေႁဵတ်းႁႂ်ႈ ၽူႈၶဝ်ႈၸုမ်း ပႂ်ႉၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ 8,000 ၵေႃႉ ႁဵတ်းၵၢၼ် တႃႇၸွႆႈထႅမ် ပၼ်ႁႃ ဝၢႆးလင် မီႇလ်တၼ်ႇ ၼၼ်ႉၼႆယဝ်ႉ။
ႁူင်းလိုဝ်ႈသဝ်း ၶိုၵ်ႉၶၵ်ႉ ၼပ်ႉႁူဝ်သိပ်း လႆႈႁၢင်ႈႁႅၼ်းဝႆႉ တႃႇၵူၼ်းၸိူဝ်းလူဝ်ႇၼၼ်ႉသေ တီႈၼိုင်ႈ တီႈၸႄႈမိူင်းၾလေႃႇရီႇတႃႇၼၼ်ႉ တေၸၢင်ႈႁပ်ႉလႆႈ ၵူၼ်း 10,000 ၵေႃႉ ၼႆ ၽူႈၵွၼ်းၸႄႈမိူင်း လၢတ်ႈၼႄၼင်ႇၼႆ။ ၵူၺ်းၵႃႈ တီႇသႅၼ်ႇတိတ်ႉ လၢတ်ႈဝႃႈ ႁူင်းလိုဝ်ႈသဝ်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉ “ႁဵတ်းဝႆႉ ႁႂ်ႈပဵၼ် ႁူင်းလိုဝ်ႈသဝ်း ဢၼ်တေလႆႈၸႂ်ႉတိုဝ်း ၵမ်းလိုၼ်းသုတ်း” ၼႆယဝ်ႉ။
ဝၢႆးသေ လူမ်းလႅင်ႉလူင် ႁႄႇလႄႇၼီႇ ၽတ်ႉၶဝ်ႈမႃး တီႈၸႄႈမိူင်းၾလေႃႇရီႇတႃႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ ႁိုင်သွင်ဝူင်ႈၵွႆး မီႇလ်တၼ်ႇ ႁွတ်ႈထိုင် ၸႄႈမိူင်းၾလေႃႇရီႇတႃႇထႅင်ႈယဝ်ႉ။ DeSantis လၢတ်ႈဝႃႈ မိူဝ်ႈဝၼ်းဢႃးတိတ်ႉၼၼ်ႉ ၵႃးတၢင်ႇၵုၼ်ႇ ဢၼ်ႁွင်ႈၵၢၼ် ၽၢႆႇတေႃႉသူင်ႇ ၸႄႈမိူင်း ၾလေႃႇရီႇတႃႇ ၶဝ် ဢဝ်ဢွၵ်ႇပႅတ်ႈ ဢၼ်ၶူဝ်းၶွင် ၵူၼ်ႇပင်းဝႆႉ ယွၼ်ႉ ႁႄႇလႄႇၼီႇ တႃႇ 1,300 လမ်း ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်း 48 ၸူဝ်ႈမူင်းလိူဝ်လိူဝ် ၼႆယဝ်ႉ။ မၼ်းလၢတ်ႈဝႃႈ ဢၼ်ဢဝ် ၶူဝ်းၶွင် ဢၼ်လူႉလႅဝ်ၵႂႃႇ “ယႂ်ႇယႂ်ႇလူင်လူင်” ၸိူင်ႉၼႆ တေႁႄႉၵင်ႈလႆႈ လွင်ႈလူႉသုမ်းထႅင်ႈ ၼႆယဝ်ႉ။
ငိူၼ်ႈငဝ်ႈၶၢဝ်ႇ
[မႄးထတ်း | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]- Christal Hayes & Max Matza. "Florida faces 'matter of life and death' as Hurricane Milton closes in" — BBC News, October 9, 2024
- VOA News. "Florida braces for 'potentially destructive' Hurricane Milton" — VOA News, October 9, 2024
- NBC News. "Hurricane Milton: 'Potentially catastrophic' Category 5 storm takes aim at Florida" — NBC News, October 9, 2024
