လွႆၽႆးတႅၵ်ႇ တီႈ ဢိၼ်ႇတူဝ်ႇၼီးသျႃး လႄႈ လႆႈၽူတ်ႇၸွႆႈ ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈ

ဝၼ်းသဝ်၊ မေႇ 18၊ 2024 

လွႆၽႆးဢီႇပူး

မိူဝ်ႈလိူၼ်မေႇ 16 ၼၼ်ႉ ၽူႈမီးပုၼ်ႈၽွၼ်းၶဝ် လၢတ်ႈဝႃႈ ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈၶဝ် လႆႈမၵ်းမၼ်ႈၸၼ်ႉထၢၼ်ႈသုင်သုတ်း လွင်ႈလွႆၽႆးတႅၵ်ႇၼၼ်ႉသေ လႆႈၽူတ်ႇၸွႆႈ ၵူၼ်းမိူင်းပိုၼ်ႉတီႈႁူဝ်ပၢၵ်ႇမၼ်း ၸိူဝ်းယူႇၸမ်ၵၼ်တင်း လွႆၽႆး ဢၼ်တႅၵ်ႇယူႇ တီႈ ဢိၼ်ႇတူဝ်ႇၼီးသျႃး ပွတ်းဢွၵ်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

လွႆၽႆးဢၼ်မီးတီႈၼိူဝ်ၵုၼ်ႁႃႇမႃႇႁီႇရႃႇ ဢၼ်ၵႆၵၼ်တင်း ဢိၼ်ႇတူဝ်ႇၼီးသျႃးၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ လႆႈတႅၵ်ႇသွင်ဝၼ်းထပ်းၵၼ်သေ ၼႂ်းၵႃႈ ၸၼ်ႉထၢၼ်ႈၶေႃႈပၼ်ၽၢင်ႉ ဢၼ်မီးသီႇၸၼ်ႉၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈၶဝ် လႆႈမၵ်းမၼ်ႈပဵၼ် ၸၼ်ႉထၢၼ်ႈသုင်သုတ်း ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။

ၽူႈမီးပုၼ်ႈၽွၼ်း ဢေႇၵျႅၼ်ႇသီႇ ၽၢႆႇယွၼ်ႉယွမ်းၽေးသၽႃႇဝ ပိုၼ်ႉတီႈ မႅတ်ႉဢၻီႇၽႃႇၿႃႇၺူဝ်ႇ လႆႈမွၵ်ႇလၢတ်ႈ ႁွင်ႈၶၢဝ်ႇဢေႇဢႅၾ်ႉၿီႇဝႃႈ ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈ ၸိူဝ်းယူႇတီႈ ဝၢၼ်ႈၸဵတ်းဝၢၼ်ႈ ဢၼ်မီးႁိမ်း လွႆၽႆးဢီၿူး ဢၼ် ပဝ်ႇတဝ်ႈ လႄႈ ၵွၼ်းၽႆး ၶိုၼ်းထိုင် တၢင်းသုင် မီႇတႃႇ 5,000 (16,400 ထတ်း) ၼၼ်ႉ လႆႈဢဝ်ၶဝ် ၶၢႆႉဝႆႉၸူးတီႈ ပၢင်သဝ်းဝႄႈၽေး ၼၼ်ႉယဝ်ႉဝႃႈၼႆ။

“ၵူၼ်းပၢႆႈၽေးၶဝ် တိုၵ်ႉႁွတ်ႈထိုင်မႃးယူႇ တေႃႇဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉ။ ဢၻီႇ လႆႈလၢတ်ႈ မိူဝ်ႈ မေႇ 17 ၼၼ်ႉဝႃႈ ၸွမ်းလူၺ်ႈၶေႃႈမုၼ်း ဢၼ်လႆႈဝႆႉႁၢၼ်ႉတေႃႇထိုင် လိူၼ်မေႇ 17 တွၼ်ႈၸဝ်ႉၼၼ်ႉ ႁဝ်းၶႃႈ လႆႈၶၢႆႉၵူၼ်းပၼ်ဝႆႉ မီးယူႇ 400 ယဝ်ႉ“ ဝႃႈၼႆ။

မၼ်းလၢတ်ႈဝႃး ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၵူၼ်း ၸိူဝ်းဢၼ်ယူႇၸမ် လွႆၽႆး ယၢၼ် ၸဵတ်းၵီႇလူဝ်ႇမီႇတႃႇ (4.3 လၵ်း) ၼၼ်ႉလႄႈ ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈၶဝ် ၸင်ႇလႆႈၶိုင်ၵၢၼ်လၢႆးငၢၼ်းပဵၼ် လွင်ႈၵႅတ်ႇၵင်ႈလူင်ႈၼႃးသေ ၸင်ႇလႆႈဢဝ်ၶဝ် ၶၢႆႈၸူးတီႈလွတ်ႈၽေးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

တီႈၼႂ်းၶေႃႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ မူႇႁႃႇမႅတ်ႉဝႃႇၽိတ်ႉ ၽူႈယႂ်ႇၽၢႆႇဢေႇၵျႅၼ်ႇသီႇ ပၢႆးလိၼ် ဢိၼ်ႇတူဝ်ႇၼီးသျႃး လႆႈလၢတ်ႈဝႆႉဝႃႈ မိူဝ်ႈ မေႇ 17 တွၼ်ႈၸဝ်ႉၼၼ်ႉ လွႆၽႆးဢီႇၿူး လႆႈတႅၵ်ႇထႅင်ႈသေ လႆႈလုၵ်ႉတီႈ ၸိၵ်းလွႆၽႆးၼၼ်ႉသေ ပဝ်ႇဢွၵ်ႇ တဝ်ႈလွႆၽႆး ႁွတ်ႈထိုင် တၢင်းသုင် မီႇတႃႇ 4,000 ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။

ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈၶဝ် လႆႈမွၵ်ႇလၢတ်ႈဝႆႉဝႃႈ ႁႂ်ႈယူႇသဝ်း ၽၢႆႇၼွၵ်ႈ ပႃႇလွႆႇၽႆး လႄႈ ယၢၼ်သီႇၵီႇလူဝ်ႇမီႇတႃႇ တင်း ၸဵတ်းၵီႇလူဝ်ႇမီႇတႃႇသေ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ တဝ်ႈမၼ်း တေ ၸၢင်ႈၶိုၼ်းတူၵ်းမႃးလႄႈ ႁႂ်ႈဢွၼ်ၵၼ် သႂ်ႇၽႅၼ်ႇတူမ်းၼႃႈဝႆႉ ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။

ဢီႇၿူးၼႆႉ ၼႂ်းၵႃႈ လွႆၽႆး ဢၼ်မီးလွင်ႈတူင်ႉၼိုင်ႈသေ ပိူၼ်ႈၼႆႉ ၶဝ်ႈပႃးမၼ်းလုၵ်ႈၼိုင်ႈသေ မိူဝ်ႈပီပူၼ်ႉမႃးၼၼ်ႉ လႆႈတႅၵ်ႇမႃး 21,000 ၵမ်းယဝ်ႉ ဝႃႈၼႆ။

ၸွမ်းလူၺ်ႈ သဵၼ်ႈမၢႆ ပီ 2022 သေ တီႈၵုၼ် ႁႃႇမႃႇႁီႇရႃႇၼၼ်ႉ ၵူၼ်းယူႇသဝ်း မီးယူႇ 700,000 ပၢႆ ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။

မိူင်းဢိၼ်ႇတူဝ်ႇၼီးသျႃး ဢၼ်ပဵၼ် မိူင်းမူႇၵုၼ် ၵႂၢင်ႈၶႂၢင်ၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈမီးဝႆႉ ဢွင်ႈတီႈလွႆၽႆးပၸိၽိၵ်ႉလႄႈ ယူႇယူႇ ၵႆႉဢိင်ႇသၼ်ႇ၊ ၵႆႉမီႈလွင်ႈလွႆၽႆးတႅၵ်ႇ ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။

မိူဝ်ႈလိူၼ်ပူၼ်ႉမႃးၼၼ်ႉၵေႃး ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ လွႆၽႆးရူဢၢၼ် ဢၼ်မီးတီႈ ၸႄႈမိူင်းသူႇလႃႇဝေႇသီႇပွတ်းႁွင်ႇ ၼၼ်ႉ လႆႈတႅၵ်ႇမွၵ်ႈႁူၵ်းၵမ်းၼၼ်ႉလႄႈ ၵူၼ်းပိုၼ်ႉတီႈ ၼပ်ႉႁူဝ်ႁဵင်မၼ်း ၸိူဝ်းယူႇသဝ်း တီႈၵုၼ်ႁိမ်းႁွမ်းၼၼ်ႉ လႆႈပၢႆႈၸူး တီးလွတ်ႈၽေးမႃးယဝ်ႉ။

ဝၢႆးသေၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈ ဢိၼ်ႇတူဝ်ႇၼီးသျႃးၶဝ် လႆႈယွၼ်ႇ ၸၼ်ႉထၢၼ်ႈၶေႃႈပၼ်ၽၢင်ႉ ၸၼ်ႉလွႆၽႆးတႅၵ်ႇ လွႆၽႆးရူဢၢၼ်ၼၼ်ႉ ယွမ်းပဵၼ် ၸၼ်ႉသုင်ႇသုတ်းထိသွင်ယဝ်ႉ။

ငိူၼ်ႈငဝ်ႈတိုၼ်း

• Agence France-Presse. "Indonesia evacuating thousands after volcano erupts, causes tsunami threat" — VOA News, May 18, 2024
• Edna Tarigan. "Indonesia raises alert for Mount Ibu volcano to highest level following a series of eruptions" — AP News, May 16, 2024
• Cna. "Indonesia evacuates hundreds near erupting Ibu volcano" — CNA, May 17, 2024
• Reuters. "Indonesia raises alert to highest level for Ibu volcano" — Reuters, May 16, 2024