မၢၵ်ႇတႅၵ်ႇ တီႈ ဢီႇရၢၼ်း ၵူၼ်းတၢႆ 103 ၵေႃႉ

ဝၼ်းၽတ်း၊ ၸၼ်ႇဝႃႇရီႇ 5၊ 2023 

တပ်ႉသိုၵ်းဢီႇရၢၼ်း (ၶႅပ်းႁၢင်ႈၵဝ်ႇ)

ယွၼ်ႉမၢၵ်ႇတႅၵ်ႇတီႈ ပၢင်ၶုၵ်ႉၶူၼ်ႉၶွပ်ႈၶူပ်ႇ ဢၼ်ၸွမ်သိုၵ်းလူင်ဢီႇရၢၼ်း လႆႈတၢႆၵႂႃႇၼၼ်ႉ လႄႈ ၵူၼ်းလႆႈတၢႆ 103 ၵေႃႉသေ ၵူၼ်းဢၢၼ်ႇႁူဝ်သိပ်းမၼ်း လႆႈတၢင်းၸဵပ်းမၢတ်ႇၵႂႃႇၼႆ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ဢီႇရၢၼ်း လႆႈပိုၼ်ၽၢဝ်ႇ မိူဝ်ႈဝၼ်းပုတ်ႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈပီ 2020 ၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ဢမႄႇရိၵၢၼ်ႇၶဝ် ဢဝ်တရုၼ်းသေ ပိုတ်းယိုဝ်းလႄႈ ဢၼ်ပဵၼ် ႁူဝ်ၼႃႈ တပ်ႉလုၵ်ႉၽိုၼ်ႉဢီႇရၢၼ်း Quds ဢၼ်ပဵၼ် ၸွမ်သိုၵ်းလူင် ၶႃႇသႅမ်ႇသူဝ်ႇလီမၼ်ႇၼီႇ လႆႈတၢႆၵႂႃႇသေ ဢၼ်မၢၵ်ႇတႅၵ်ႇၵမ်းၼႆႉၵေႃႈ ပဵၼ်တီႈ ပၢင်ယွၼ်းသူးၶွပ်ႈၶူပ်ႇ တီႈ ပႃႇႁဵဝ်ႈ ၸွမ်သိုၵ်းလူင်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

တီႈမၢၵ်ႇတႅၵ်ႇၼႆႉ ပဵၼ်တီႈ ဝဵင်းၵႃႇမၼ်ႇ (Kerman) ဢၼ်မီးတီႈ ၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇ ဝဵင်းလူင် တီႇႁီႇရၼ်ႇ ယၢၼ်ႇ 500 လၵ်းပၢႆၼၼ်ႉသေ ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈဢီႇရၢၼ်းၵေႃႉၼိုင်ႈဝႃႈတႄႉ ၼႆႉပဵၼ်လွင်ႈၵေႃႇၵၢၼ်ႁၢႆႉၼႆယဝ်ႉ။ ၸုမ်းဢိတ်ႉသလၢမ်းမိတ်ႉသ် IS ဢဝ်ပိုၼ်ၽၢဝ်ႇဝႃႈ ၼၼ်ႉမၼ်းပဵၼ် လွင်ႈဢၼ်ၶဝ်ႈ ႁဵတ်းသၢင်ႈမႃး ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။ ဢိင်ဢၢင်ႈၼိူဝ် ငိူၼ်ႈငဝ်ႈၶၢဝ်ႇသေ ႁွင်ႈၶၢဝ်ႇဢီႇရၢၼ်း Tasnim တႅမ်ႈဝႆႉဝႃႈတႄႉ "ပဵၼ်မၢၵ်ႇ ဢၼ်ဢဝ် ထူင်သွင်လုၵ်ႈတေႃႉမႃးသေ ၸႂ်ႉလၢႆးဢၼ်လုၵ်ႉတီႈၵႆသေ ႁဵတ်းႁႂ်ႈတႅၵ်ႇ" ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။ မၢၵ်ႇၸိူဝ်းၼႆႉ ၶႅၼ်ႈၵၼ် 10 မိတ်ႉၼိတ်ႉသေၵေႃႈ တႅၵ်ႇမႃးၼႆ ဢၢင်ႈဢိင်ၼိူဝ် ၶေႃႈမွၵ်ႇလၢတ်ႈ ၽူႈၵွၼ်းဝဵင်းၵႃႇမၢၼ်ႇ Saeed Tabrizi သေၵေႃႈ ဢၼ်ပဵၼ် ႁွင်ႈၵၢၼ်ၶၢဝ်ႇ ISNA လႆႈပိုၼ်ၶၢဝ်ႇဝႆႉဝႃႈၼၼ်ယဝ်ႉ။

ဢီႇရၢၼ်းၼႆႉ မီးၽူႈၶဵၼ်တၢင်းၼမ်သေ ၽူႈၶဵၼ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ပဵၼ်ၸိူဝ်း ၸုမ်းဢၼ်ၽႅဝ်ဝႆႉယူႇၼွၵ်ႈမိူင်း၊ ၸုမ်းၵေႃႇၵၢၼ်ႁၢႆႉ လႄႈ မိူင်းၸိူဝ်းဢၼ်ၶႂ်ႈႁဵတ်းႁၢႆႉၵၼ်ၼၼ်ႉ တင်းၼမ်ယဝ်ႉ။ ဢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈဢီႇရၢၼ်း ယူႇၽၢႆႇလင်သေၵမ်ႉဝႆႉပၼ်ၼႆႉ ပဵၼ် ၸုမ်းႁႃးမၢတ်ႉသ် ဢၼ်ပဵၼ်သိုၵ်းၵၼ်တင်း ဢိတ်ႇသရေး ၼၼ်ႉသေဢမ်ႇၵႃး သိုၵ်းၵူၼ်းမိူင်း သျီးယၢႆႉ တီႈ လႄႇပႃႇၼွၼ်ႇ၊ ႁိတ်ႉၸ်ပူဝ်ႇလႃႇ လႄႈ ၸုမ်းယိပ်းၶိူင်ႈႁူႇတီႇ တီႈ ယႄႇမိၼ်ႇ ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။

မိူဝ်ႈပီ 2020 လိူၼ်ၸၼ်ႇဝႃႇရီႇ တီႈ လွင်ႈတိုၵ်း ဢၼ်ဢမႄႇရိၵၢၼ်ႇႁဵတ်းမႃးၼၼ်ႉ ၽွင်းယၢမ်းၼၼ်ႉ ၸွမ်ၸိုင်ႈ တေႃႇၼႄႇထရၢမ်ႉ ယၢမ်ႈမွၵ်ႇလၢတ်ႈမႃးဝႃႈတႄႉ " ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဝႃႈ သူဝ်ႇလေႇမႃႇၼီႇၼႆႉ မၼ်းႁၢင်ႈႁႅၼ်း တႃႇႁဵတ်းႁၢႆႉၼိူဝ် ၽွင်းဢမႄႇရိၵၢၼ်ႇ လႄႈ ၵူၼ်းသိုၵ်းဢမႄႇရိၵၢၼ်ႇလႄႈ ၸင်ႇလႆႈပၼ် ၶေႃႈပူင် တႃႇဢဝ်မၼ်းတၢႆယဝ်ႉ" ဝႃႈၼႆ။ လွင်ဢၼ် ဢမႄႇရိၵၢၼ်ႇၶဝ် ဢဝ်တရုၼ်းသေ ပိုတ်းယိုဝ်း တီႈ တႃႈႁိူဝ်းမိၼ်ပႅၵ်ႉတႅတ်ႉ တီႈ မိူင်းဢီႇရၢတ်ႉၼၼ်ႉ ဢၼ်ပဵၼ် ၸွမ်ၽွင်းလူင်ဢီႇရၢတ်ႉ Adel Abdul Mahdi ဝႃႈ "လွင်ႈႁဵတ်းသၢင်ႈဢၼ်ၼႆႉၼႆႉ မၼ်းပဵၼ် လွင်ႈပူၼ်ႉပႅၼ်ၼိူဝ် ဢၢမ်းၼၢတ်ႈဢီႇရၢတ်ႉသေ ပဵၼ်လွင်ႈႁဵတ်းႁၢႆႉ ၼႃႈတႃသလေႇဢီႇရၢတ်ႉ" ၼႆယဝ်ႉ။

ၸွမ်သိုၵ်းလူင် သူဝ်ႇလေႇမႃႇၼီႇၼႆႉ ပဵၼ်ၵေႃႉၶတ်းသၢင်ႈၶိုင်ပွင် လွင်ႈၵၢၼ်သိုၵ်း ၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈ ဢီႇရၢၼ်းသေ တွၼ်ႈတႃႇ ၵူၼ်းၵမ်ႉထႅမ် တီႇဢူဝ်ႇၶရေႇၸီႇ ဢၼ်ဢဝ် သႃႇသၼႃႇပဵၼ်ပိုၼ်ႉသေ ဢုပ်ႉပိူင်ၼၼ်ႉ မၼ်းၼႆႉ ထုၵ်ႉမၵ်းမၢႆဝႃႈ ပဵၼ် ၽူႈႁတ်းငၢၼ်ၵေႃႉၼိုင်ႈယဝ်ႉ။ တီႈဢၼ် မိူင်းဢီႇရၢတ်ႉ လႄႈ မိူင်းသီးရီးယႃးၶဝ် ၽဵဝ်ႈမူၺ်ႉ ၸုမ်းဢိတ်ႉသလၢမ်းမိတ်ႉသ် IS ၼၼ်ႉၵေႃႈ မၼ်းထုၵ်ႇမၵ်းမၢႆပဵၼ် ၽူႈႁတ်းႁၢၼ်ၵေႃႉၼိုင်ႈယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈပီ 2011 တီႈ ပၢင်ၼႄၵၢင်ၵၢင်ၸႂ် ႁူဝ်ၶၢဝ်းမႆႈဢီႇရၢတ်ႉၼၼ်ႉ တွၼ်ႈတႃႇ ယႃႇႁႂ်ႈ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ပတ်ႉသျႃႇဢႃႇသၢတ်ႉ ပေႃးလႆႈတူၵ်းၵႂႃႇၼၼ်ႉၵေႃႈ မၼ်းပဵၼ် ၵေႃႉၸွႆႈထႅမ်မႃးသေ ဝၢႆးသေၼၼ်ႉ တီႈသီးရီးယႃး လႆႈပဵၼ်သိုၵ်းၼႂ်းမိူင်းသေ လႆႈယဵၼ်းပဵၼ်မႃး လွင်ႈသုၵ်ႉယုင်ႈ ၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈယဝ်ႉ။

ပေႃးထိုင်ဝၼ်း သူဝ်ႇလေႇမႃႇၼီႇ ထုၵ်ႇဢဝ်တၢႆၼၼ်ႉၼႆ ၵႆႉဢွၼ်ၵၼ်ႁဵတ်း ပွႆးၶုၵ်းၶူၼ်ႉၶွပ်ႈၶူပ်ႇ ယႂ်ႇယႂ်ႇလူင်လူင်ယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈပီ 2020 တီႈ ပၢင်မႃႇသႃႇမၼ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ၵူၼ်းတင်းၼမ် ဢွၼ်ၵၼ်ၶိုၼ်ႈႁွတ်ႈသေ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ၵူၼ်းယဵပ်ႇၺႃးၵၼ်သေ ၵူၼ်းလူႉတၢႆ တီႈဢေႇသုတ်း မီးယူႇ 56 ၵေႃႉသေ ၵူၼ်းလႆႈတၢင်းၸဵပ်းမၢတ်ႇ မီးၵႂႃႇ 200 ပၢႆယဝ်ႉ။

ငိူၼ်ႈငဝ်ႈတိုၼ်း

• VOA News. "Islamic State Claims Responsibility for Iran Explosions That Killed 84" — VOA News, January 4, 2024

• VOA News. "အီရန်ပေါက်ကွဲမှု လူ ၁၀၃ ဦးသေဆုံး" — VOA News, January 4, 2024