Elon Musk တုၵ်းယွၼ်း ႁႂ်ႈဢိုတ်းႁပ်း USAID ဢၼ် ၸွႆႈထႅမ်ငိုၼ်းတေႃႇလႃႇ ဢၢၼ်ႇႁူဝ်ႁဵင်လၢၼ်ႉမၼ်း
ဝၼ်းဢင်းၵၢၼ်း၊ ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 4၊ 2025

Elon Musk လၢတ်ႈဝႃႈ တေဢိုတ်းႁပ်းပႅတ်ႈ ဢေႇၵျႅၼ်ႇသီႇ ၵၢၼ်ႁုၼ်ႈမုၼ်းဢမႄႇရိၵၢၼ်ႇ USAID ၼႆယဝ်ႉ။ တႄႇၸဵမ်မိူဝ်ႈဝၼ်းၸၼ်ၼၼ်ႉ ၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ် USAID ၶဝ် လႆႈထုၵ်ႇသင်ႇႁႂ်ႈယူႇဝႆႉ တီႈႁိူၼ်းသေ လွင်ႈမိူဝ်းၼႃႈ ၸုမ်းၶဝ်ၵေႃႈ ဢမ်ႇပေႃးၶႅမ်ႉလႅပ်ႈ။
ၶေႃႈၵႂၢမ်း ဢၼ်ၽူႈပၼ်တၢင်းႁၼ်ထိုင် ၸွမ်ပွင်ၸိုင်ႈ ဢမႄႇရိၵၢၼ်ႇ ထရမ်ႉ ဢၼ်ပဵၼ် ၽူႈမၢၵ်ႈမီးႁူဝ်ႁဵင်လၢၼ်ႉ ဢီႇလွၼ်ႇ မသ်ႉၵ် လၢတ်ႈမႃးၼႆႉ ပဵၼ်ၽွင်း လွင်ႈသုၵ်ႉယုင်ႈ ဝၢႆးသေ ၽူႈမီးၸၼ်ႉသုင် ၽၢႆႇႁူမ်ႇလူမ်ႈ သွင်ၵေႃႉ လႆႈထုၵ်ႇပူတ်းဢွၵ်ႇၵၢၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဝႅပ်ႉသၢႆႉ USAID ၵေႃႈ ဢမ်ႇႁဵတ်းၵၢၼ်လႆႈ ၸဵမ်မိူဝ်ႈဝၼ်းသဝ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
လွင်ႈဢၼ် တႃႇတေဢိုတ်းႁပ်း ၸုမ်းၼၼ်ႉ ၸွမ်ပွင်ၸိုင်ႈထရမ်ႉ ဢမ်ႇလၢတ်ႈၼႄ လွင်ႈတၢင်းမၼ်း ၵႂၢင်ႈၵႂၢင်ႈၶႂၢင်ၶႂၢင်သေတႃႉ မိူဝ်ႈၶမ်ႈဝႃး ဝၼ်းဢႃးတိတ်ႉၼၼ်ႉ လၢတ်ႈတီႈ ၽူႈသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇၶဝ်ဝႃႈ ၸုမ်း USAID ၼႆႉ ပဵၼ်ၸုမ်း ၵူၼ်းယွင်ႇ ႁၢဝ်ႈႁႅင်း ၸုမ်း႞ ဢွၼ်ႁူဝ်ဝႆႉၼႆယဝ်ႉ။
ထရမ်ႉ လၢတ်ႈဝႃႈ “ႁဝ်းၶႃႈ တေလိုပ်ႈၵူၼ်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉဢွၵ်ႇသေ တေတႅပ်းတတ်း ၵႂႃႇ" ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။
မသ်ႉၵ် ၶတ်းၸႂ်ၵုမ်းၵမ် ၸုမ်း USAID သေ မိူဝ်ႈပူၼ်ႉမႃး ဝူင်ႈဝၢင်ႈၼၼ်ႉ မၼ်းၼႄၵၢင်ၸႂ် သၢၼ်ၶတ်း ၸုမ်းၼႆႉယူႇ။ မၢသ်ႉၵ် ဢွၼ်ႁူဝ် ႁွင်ႈၵၢၼ် ၽၢႆႇလူင်ပွင်ၸိုင်ႈၵတ်ႉၶႅၼ်ႇ (Doge) ၊ ႁွင်ႈၵၢၼ်ဢၼ်ၼႆႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈႁွင်ႈၵၢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈသေတႃႉ ထရမ်ႉတႄႉ ပၼ်ဢမ်းၼၢတ်ႈဝႆႉတဵမ်ထူၼ်ႈ တႃႇတေတတ်းပႅတ်ႈ ငိုၼ်းၸႂ်ႉၸၢႆႇ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈတင်းၼမ်ယူႇ။
တီႈ မၢသ်ႉၵ်ၼႆႉ ဢမ်ႇမီးဢၢမ်းၼၢတ်ႈ တႃႇတေဢိုတ်းႁပ်း ႁွင်ႈၵၢၼ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈသေဢၼ်ဢၼ်လႄႈ လွင်ႈဢိုတ်းႁပ်းၸိူင်ႉၼႆ ၸွင်ႇမၼ်းထုၵ်ႇမႅၼ်ႈၸွမ်းမၢႆမီႈယူႇႁိုဝ်ၼႆၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၶေႃႈထၢမ်ဢၼ်ၼိုင်ႈယူႇ။
တီႈၼိူဝ် ၼႅင်ႈတူင်ႇဝူင်းၵူၼ်း X မၼ်းၼၼ်ႉ ဢီႇလွၼ်ႇ မၢသ်ႉၵ် ႁွင်ႉဝႃႈ ၸုမ်း USAID ၼႆႉ ပဵၼ်ၸုမ်းႁၢႆႉၸႃႉ ၼႆယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈၽွင်း ပွႆႇသဵင် တီႈ X မိူဝ်ႈၸဝ်ႉၸဝ်ႉၼၼ်ႉ မၼ်းလၢတ်ႈဝႃႈ “ၸုမ်းၼႆႉ တေလႆႈယႃႉပႅတ်ႈ တင်းမူတ်း ဢမ်ႇၸၢင်ႈမႄးလႆႈ တေလႆႈဢိုတ်းပႅတ်ႈ” ၼႆယဝ်ႉ။
မိူဝ်ႈဝၼ်းၸၼ်ၼၼ်ႉ ၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ် USAID တီႈငဝ်ႈငုၼ်း ဝႃႇသျိၼ်ႇတၢၼ်ႇၶဝ်ၵေႃႈ လႆႈထုၵ်ႇလၢတ်ႈဝႃႈ ႁႂ်ႈယူႇႁိူၼ်း ၼႆယဝ်ႉ။ သိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇ CBS ဢွၵ်ႇဝႆႉဝႃႈ ဢီးမေးလ် ၵူၼ်းႁဵတ်းၵၢၼ် ၼပ်ႉႁူဝ်ပၢၵ်ႇၵေႃႈ ဢမ်ႇၸၢင်ႈၶဝ်ႈတူၺ်းလႆႈယဝ်ႉ ဝႃႈၼႆ။
ၸုမ်းဢၼ်ၽွတ်ႈႁႅၼ်းမႃးၸွမ်းၼင်ႇ မၢႆမီႈ ၶွၼ်ႇၵရႅတ်ႉ ဢမႄႇရိၵၢၼ်ႇၼႆႉ တေၸၢင်ႈၶတ်းၸႂ် ဢဝ်သူင်ႇၸူးတႂ်ႈ ၽွင်းလူင်ၵၢၼ်ၼွၵ်ႈမိူင်း ထရမ်ႉ ယူႇ။
ၽူႈတႅၼ်းၽွင်း ရီႇပၢပ်ႉပလိၵ်ႇၵႅၼ်ႇ ပရၢႆႉမတ်ႉ ႁူဝ်ပဝ်ႈ ၶွမ်ႇမတီႇ ၵၢၼ်ၼွၵ်ႈမိူင်း ၼႂ်းသၽႃး ဢမႄႇရိၵၢၼ်ႇၵေႃႈ လၢတ်ႈဝႃႈ ဢဝ် USAID ၸၢင်ႈဝႆႉ တႂ်ႈ ရူႇပီႇယူဝ်ႇ လႆႈယူႇ ၼႆယဝ်ႉ။
ၸုမ်းၼႆႉ တေဢိုတ်းႁပ်းႁႃႉ၊ တေၶိုၼ်းၽွတ်ႈႁႅၼ်းၶိုၼ်းႁိုဝ် ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ ပႆႇႁူႉလႆႈသေတႃႉ ၽွၼ်းယွၼ်ႈ ဢၼ် ဢီႇလွၼ်ႇ မသ်ႉၵ် လႄႈ ထရမ်ႉ ၶတ်းၸႂ် တႃႇတေလႅၵ်ႈလၢႆႈမၼ်းၼၼ်ႉတႄႉ တေမီးလွင်ႈထၢင်ႇၸႅင်ႈယူႇ။USAID ၸႅၵ်ႇပၼ်ငိုၼ်းၸွႆႈထႅမ် ငိုၼ်းတေႃႇလႃႇ ဢၢၼ်ႇႁူဝ်ႁဵင်လၢၼ်ႉမၼ်းပၼ် တီႈ ၸုမ်းၸိူဝ်းဢမ်ႇၸႂ်ႈလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၼႂ်းလုမ်ႈၾႃႉ၊ တီႈၸုမ်းၸွႆႈထႅမ် လႄႈ ၸုမ်းဢၼ်ဢမ်ႇႁဵတ်းတႃႇၼမ်ႉတွၼ်း ၸိူဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
ဝႅပ်ႉသၢႆႉ USAID ၼႆႉ ဢမ်ႇႁဵတ်းၵၢၼ်လႆႈလႄႈ ၶေႃႈမုၼ်းလမ်ႇလွင်ႈ ဢၼ်ၵဵပ်းႁွမ်ဝႆႉ မိူၼ်ၼင်ႇ ၵၢၼ်ၸွပ်ႇ လွင်ႈဢိုပ်းယၢၵ်ႈ ၵူႈမိူင်းမိူင်း လႄႈ မၢႆတွင်း လွင်ႈၸွႆႈထႅမ် ဢၼ်လႆႈႁဵတ်းမႃး ၶၢဝ်းတၢင်း ႁူဝ်သိပ်းပီၼၼ်ႉ ဢမ်ႇၸၢင်ႈၶဝ်ႈတူၺ်းလႆႈယဝ်ႉ ဝႃႈၼႆ။
ဝၢႆးသေ လႆႈၽိတ်းမေႃးၵၼ် တင်း ၽူႈၶဝ်ႈၸုမ်း ၸုမ်းမသ်ႉၵ် ဢၼ်ပၼ်တၢင်းႁၼ်ထိုင် တႃႇတေ တတ်းငိုၼ်းၸႂ်ႉၸၢႆႇ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ဢမႄႇရိၵၢၼ်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ ၸုမ်း USAID လႆႈပွႆႇၽႃႈပႅတ်ႈ ၽူႈမီးၸၼ်ႉသုင်ၶဝ် ၶၢဝ်းတၢင်း 2 ဝၼ်းသေ ဢၼ်ထွၼ်တူဝ်ဢွၵ်ႇၵေႃႈမီးယဝ်ႉ။
သိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇ Washington Post လႄႈ CNN ၶဝ် ဢွၵ်ႇၶၢဝ်ႇဝႆႉ မိူဝ်ႈဝၼ်းလိုဝ်ႈၵၢၼ်ၼၼ်ႉဝႃႈ ၽူႈၶဝ်ႈၸုမ်း ၸုမ်း Doge ၶဝ် လႆႈၽိတ်းမေႃးၵၼ်တင်း ၽူႈမီးပုၼ်ႈၽွၼ်း ၽၢႆႇႁူမ်ႇလူမ်ႈၶဝ် ဝၢႆးသေ ၶဝ်ယွၼ်းၶေႃႈမုၼ်း ဢၼ်ပဵၼ်လွင်ႈလပ်ႉ ဢၼ်လမ်ႇလွင်ႈၼၼ်ႉ ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။
သိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇ CBS ဢွၵ်ႇဝႆႉဝႃႈ ၽူႈၵွၼ်းၽၢႆႇႁူမ်ႇလူမ်ႈ လႄႈ ၵႅမ်ၽူႈၵွၼ်း ၸုမ်း USAID ၶဝ်ၵေႃႈ လႆႈပၼ်ၶႂၢင်ႉ တႃႇလိုဝ်ႈၵၢၼ် ၼႆယဝ်ႉ။
သိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇ Washington Post ဢွၵ်ႇဝႆႉဝႃႈ မႅတ်ႉႁွပ်ႉသၼ်ႇ ႁူဝ်ၼႃႈ ၸုမ်း USAID ဢၼ်ပဵၼ် ၸၼ်ႉထၢၼ်ႈသုင် ၼႂ်းၵၢၼ်မိူင်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ထွၼ်တူဝ်ဢွၵ်ႇၵႂႃႇ ၼႆယဝ်ႉ။
ငိူၼ်ႈငဝ်ႈၶၢဝ်ႇ
[မႄးထတ်း | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]- Kayla Epstein. "Turmoil as Trump and Musk take aim at top US aid agency" — BBC News, February 4, 2025
- ELLEN KNICKMEYER, FARNOUSH AMIRI and ADRIANA GOMEZ LICON. "Trump and Musk move to dismantle USAID, igniting battle with Democratic lawmakers" — AP News, February 4, 2025
- Jonathan Landay, Steve Holland and Daphne Psaledakis. "Elon Musk targets closure of US humanitarian aid agency" — Reuters, February 4, 2025
- Jennifer Hansler, Alex Marquardt and Lex Harvey,. "Elon Musk said Donald Trump agreed USAID needs to be ‘shut down’" — CNN, February 3, 2025