Jump to content

ယူႇၶရဵၼ်း လၢတ်ႈဝႃႈ တရူၼ်းရတ်ႈသျႃး ယိုဝ်းသႂ်ႇ ႁူင်းၸၢၵ်ႈၼိဝ်ႇၵလီးယႃး Chernobyl

ထႅမ်သႂ်ႇ လိင်ႉၶ်
လုၵ်ႉတီႈ ဝီႇၶီႇၶၢဝ်ႇ မႃး

ဝၼ်းသုၵ်း၊ ၾႅပ်ႇဝႃႇရီႇ 14၊ 2025

ႁူင်းၸၢၵ်ႈၼိဝ်ႇၵလီးယႃး Chernobyl

ၸွမ်ပွင်ၸိုင်ႈ ယူႇၶရဵၼ်း လၢတ်ႈဝႃႈ တရူၼ်း ရတ်ႈသျႃး ဢၼ်ဢမ်ႇမီးၵူၼ်းၶီႇၼၼ်ႉ ယိုဝ်းသႂ်ႇ ႁူင်းၸၢၵ်ႈ ၼိဝ်ႇၵလီးယႃး ၵဝ်ႇ တီႈဝဵင်း Chernobyl တဵင်ႈၶိုၼ်း တေႃႇထိုင် ဝၼ်းသုၵ်းၼၼ်ႉ ၼႆယဝ်ႉ။

လွင်ႈဢၼ် လႆႈယိုဝ်းသႂ်ႇ တီႈႁူမ်ႇလူမ်ႈ ၶွၼ်ႇၵရိတ်ႉ ဢၼ်ႁူမ်ႇဝႆႉ ႁူင်းၸၢၵ်ႈ ဢၼ်ၵဝ်ႇ ဢၼ်လႆႈလူႉလႅဝ်ၵႂႃႇၼၼ်ႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈ ၾႆးမႆႈသေ ဝၢႆးမႃး လႆႈမွတ်ႇၵႂႃႇ ၼႆယဝ်ႉ။ ဝဵင်းၶျႃႇၼူဝ်ႇပိူဝ်ႇၼႆႉ ပဵၼ်တီႈဢၼ် လွင်ႈပဵၼ်ၽေးၶဵၼ် မိူဝ်ႈပီႈ 1986 ဢၼ်ထၢတ်ႈသၢႆလႅင်း ၽႄႈၸွတ်ႇၵႂႃႇ ၼႂ်းမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် သူဝ်ႇဝီႇယႅတ်ႉ လႄႈ မိူင်းယူးရူပ်ႉ ၵမ်ႈၽွင်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၸုမ်းပႂ်ႉတူၺ်း ၼိဝ်ႇၵလီးယႃး UN ဢၼ်ပဵၼ် ၸုမ်းပႂ်ႉတူၺ်း ႁႅင်းဢႅတ်ႇထမ်ႇ ၵူႈမိူင်းမိူင်း (IAEA) လၢတ်ႈဝႃႈ ၸုမ်းၶဝ် ဢၼ်မီးတီႈဢွင်ႈတီႈၼၼ်ႉ လႆႈငိၼ်းသဵင်မၢၵ်ႇတႅၵ်ႇ ယႂ်ႇလူင် မိူဝ်ႈဝၼ်းသုၵ်း ယၢမ်းၵၢင်ၼႂ် 2 မူင်း (7 မူင်း ET ဝၼ်းၽတ်း) ၼႆယဝ်ႉ။

ပိၵ်ႉသမ်ႉဝႃႈ တီႈႁူင်းယူႇသဝ်းၼၼ်ႉ လႆႈလူႉသုမ်း “ထၢင်ႇၸႅင်ႈလီ” ၼႆသေတႃႉ ၸႄႇလႅၼ်ႇသၵီး လၢတ်ႈဝႃႈ ထၢတ်ႈသၢႆလႅင်း ဢမ်ႇၶိုၼ်ႈမႃးၼႆယဝ်ႉ။ ၽၢႆႇၶိုၵ်ႉၶၵ်ႉ ၸိုင်ႈမိူင်းယူႇၶရဵၼ်း ၶဝ်ၵေႃႈ လၢတ်ႈဝႃႈ ၸၼ်ႉသၢႆလႅင်း ၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈၼၼ်ႉ တိုၵ်ႉမီးဝႆႉ ၼႂ်းၶွပ်ႇပိူင် ဢၼ်ထုၵ်ႇလီမီးၼၼ်ႉယူႇ ၼႆယဝ်ႉ။

ၽူႈတၢင်လၢတ်ႈ ၶရႅမ်ႇလိၼ်ႇ တီႇမီႇထရီႇ ပႅတ်ႉသၵူဝ်ႇ လၢတ်ႈဝႃႈ မိူဝ်ႈဝၼ်းသုၵ်းၼၼ်ႉဝႃႈ ဢၼ်ယူႇၽၢႆႇလင်ၼၼ်ႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈ မွတ်ႇသၵူဝ်ႇ ၼႆယဝ်ႉ။

ပႅတ်ႉသၵူဝ်ႇ လၢတ်ႈတီႈၽူႈသိုဝ်ႇၶၢဝ်ႇၶဝ်ဝႃႈ “ၵမ်ႈၼမ်တႄႉ ဢၼ်ၼႆႉ ပဵၼ်လွင်ႈၵေႃႇၵၢၼ်ႁၢႆႉထႅင်ႈဢၼ်ၼိုင်ႈ။ လွင်ႈၼႆႉ ပဵၼ်လွင်ႈဢၼ် လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၶိပ်ႉၾ် လႆႈႁူႉၸွမ် လႄႈ မၢင်ပွၵ်ႈမႃး ၶဝ်ဢမ်ႇယိုဝ်ႈယိုတ်း တႃႇတေႁဵတ်းၼၼ်ႉ” ဝႃႈၼႆယဝ်ႉ။

ရတ်ႈသျႃးၼႆႉ ၵႆႉၵႆႉ ထုၵ်ႇ ၽူႈမီးပုၼ်ႈၽွၼ်း ယူႇၶရဵၼ်း လႄႈ IAEA ၶဝ် ၼႄးဝႃႈ ၽွင်းပၢင်တိုၵ်းၼၼ်ႉ တေၸၢင်ႈပဵၼ် လွင်ႈၼိဝ်ႇၵလီးယႃး ဢမ်ႇသၢင်ႇထုၵ်ႇယႂ်ႇလူင်ၼႆယဝ်ႉ။ ၽွင်းမိူဝ်ႈ ပၢင်တိုၵ်းႁၢဝ်ႈႁႅင်း တီႈႁိမ်းႁူင်းၸၢၵ်ႈ ၼိဝ်ႇၵလီးယႃး ၸႃႇပႃႇရီႇၸီႇယႃႇ (ZNPP) မိူဝ်ႈႁူဝ်ပီ 2022 ၼၼ်ႉ ၽူႈၵွၼ်း IAEA ရႃႇၾႄး ၵရူဝ်ႇသီႇ လၢတ်ႈဝႃႈ “လၵ်းၵၢၼ် လွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈ ၼိဝ်ႇၵလီးယႃး ၵူဢၼ်ဢၼ်” လႆႈထုၵ်ႇ “ပူၼ်ႉပႅၼ်” ၼႆယဝ်ႉ။

လွင်ႈတိုၵ်းတေႃး ဢၼ်ပဵၼ် ဝၼ်းသုၵ်းၼၼ်ႉ လႆႈပဵၼ်မႃး ဝၢႆးသေ ၸွမ်ပွင်ၸိုင်ႈ ရတ်ႈသျႃး ဝလႃႇၻီႇမီႇရ် ပူႇတိၼ်ႇ လႄႈ ၸွမ်ပွင်ၸိုင်ႈ ဢမႄႇရိၵၢၼ်ႇ တေႃႇၼႄႇထရမ်ႉ ၵပ်းသိုပ်ႇၵၼ် လူၺ်ႈၾူၼ်း ယဝ်ႉ သွင်ဝၼ်းသေ တီႈဢၼ်ၶဝ်ဢုပ်ႇဢူဝ်းၵၼ်မႃးၼၼ်ႉ ပဵၼ်လွင်ႈၵပ်းၽူၼ်း “ဢၼ်ႁိုင်ယၢဝ်း လႄႈ ဢၼ်မီးၽွၼ်းလီ“ ဢၼ်ယိူင်းဢၢၼ်းတႃႇၵိုတ်းသိုၵ်း ဢၼ်ရတ်ႈသျႃးၶဝ် ၶဝ်ႈတိုၵ်းယူႇၶရဵၼ်း ဢၼ်ႁိုင်မႃး မွၵ်ႈၸမ်သၢမ်ပီၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ငိူၼ်ႈငဝ်ႈၶၢဝ်ႇ

[မႄးထတ်း | မႄးထတ်းငဝ်ႈငႃႇ]
ဢဝ်ၶိုၼ်းမႃးတီႈ "https://shn.wikinews.org/w/index.php?title=ယူႇၶရဵၼ်း_လၢတ်ႈဝႃႈ_တရူၼ်းရတ်ႈသျႃး_ယိုဝ်းသႂ်ႇ_ႁူင်းၸၢၵ်ႈၼိဝ်ႇၵလီးယႃး_Chernobyl&oldid=11137"